Als het woord partnergeweld valt, denkt men vaak alleen aan volwassenen. Helaas is de realiteit anders. Partnergeweld is iets wat ook bij jongeren voorkomt. Een realiteit die mij als docent door mijn leerlingen duidelijk is gemaakt. Daarom vind ik dat voorlichting over partnergeweld onderdeel moet worden van het schoolcurriculum.

‘’Het is normaal,” zegt Betul tegen Noa. “Als een jongen van je houdt, dan wil hij weten waar je naartoe gaat en waarom. Daarmee toont hij zijn interesse.’’ Noa vertelde net dat haar vriendje wilt dat ze met hem overlegt voordat ze met haar vriendinnen afspreekt. ‘’Betul heeft gelijk, hij wil je gewoon beschermen. Sommige vriendinnen kunnen echt een slechte invloed op je hebben,’’ vult Sara aan. Ze tikt Damian aan, die opgaat in de game op zijn telefoon. ‘’Damian, als jij een meisje echt leuk vindt en je gaat met haar. Wil je dan weten met wie ze omgaat en waar ze heen gaat?’’ Damian haalt zijn schouders op. ‘’Kweenie man, ligt eraan wat voor vriendinnen ze heeft. Als het van die meisjes zijn die altijd aandacht zoeken bij boys, dan mag ze van mij niet overal met hun naartoe.’’

Pauzepraatjes

Dit is een impressie van de gesprekken die in mijn klas werden gevoerd. Vaak tijdens de kleine pauze. Die is volgens de leerlingen te kort om de trappen op en af te lopen naar de kantine. Dus of ze alsjeblieft in mijn lokaal mochten blijven chillen en kletsen. Dat mocht; ik bleef om dezelfde reden in mijn lokaal zitten, las wat e-mails en luisterde met een half oor naar de gesprekken.

“Ik wilde niet zo’n docent zijn die ze in hun vrije tijd lastig viel met ongevraagd advies. Ik kon het in sommige situaties echter niet laten.”

De constante factor in de gesprekken is het onderwerp liefde en relaties. Gezien het hier om jongvolwassenen met razende hormonen gaat, is dat best logisch. Ik koos er in eerste instantie voor om alleen toehoorder te zijn en mij niet te mengen in de gesprekken. Ik wilde niet zo’n docent zijn die ze in hun vrije tijd lastig viel met ongevraagd advies. Ik kon het in sommige situaties echter niet laten.

Viral video

‘’Omg juf, check deze video! Iedereen heeft het erover!’’ Samira speelt een filmpje af op haar telefoon van een man op wie wordt ingeslagen door een vrouw. Zijn vriendin, begrijp ik van de klas. De reden zou zijn omdat hij met een andere vrouw zou hebben geflirt. Er werd gelachen om de video, en een aantal meisjes vonden het de verdiende loon van de man. Een jongen vroeg of ze dat ook zouden hebben gezegd als het andersom was. Als het een vrouw was die geslagen werd door een man. “Nee, want dat is toch niet hetzelfde, mannen zijn sterker dus dat doet meer pijn.” Daar gaf de jongen ze gelijk in. Dat is het moment dat ik besloot mee te praten.

Ik stelde een aantal vragen om het thema geweld te bespreken. Had geweld alleen een lichamelijk effect op iemand? Is het alleen de pijn van de klappen die de man zal voelen? Of zal hij niet ook gekwetst zijn doordat iemand die van hem houdt en waar hij ook van houdt hem slaat? Ook als hij fout zit, is geweld dan de manier om hun geschil op te lossen?

“Maar juf, hij laat het toch toe? Dan vindt hij het dus normaal.” Ik leg uit dat mensen niet van de ene op de andere dag fysiek geweld ‘accepteren’ van een partner. Dat grenzen worden opgezocht en opgerekt door de partner die geweld gebruikt, en dat er manipulatie bij komt kijken. Toen ging de bel. De pauze was afgelopen en de leerlingen stuiteren het lokaal uit naar de volgende les.

Relatieles

Na de discussie over wat wel of niet acceptabel was in een relatie, werd ik aan het denken gezet. Ik merkte dat er veel behoefte was bij mijn leerlingen om over relaties te praten. Er werd zelfs regelmatig om mijn mening of advies gevraagd. Ik besloot om daar tijd voor vrij te maken. Één keer in de twee weken mochten mijn leerlingen een lesuur met elkaar in gesprek. Ik koppelde daar een opdracht aan, want het moest aantoonbaar educatief zijn, anders mocht ik er geen lestijd aan besteden.

“Ik merkte dat er veel behoefte was bij mijn leerlingen om over relaties te praten. Er werd zelfs regelmatig om mijn mening of advies gevraagd.”

Leerlingen mochten anoniem een onderwerp inbrengen door het onderwerp op een blaadje te schrijven en vervolgens in een glazen pot op mijn bureautafel te gooien. Ik pakte een blaadje uit de pot, maakte daar een stelling van en zij mochten daar samen over discussiëren. Ze kregen de tijd om argumenten voor en tegen de stelling te bedenken.

Veilige omgeving

Mijn taak was zorgen voor een veilig pedagogisch klimaat, waarin alle leerlingen hun mening mochten delen zonder beoordeeld te worden. Ik maakte als discussieleider na elke discussie een samenvatting van de meest gebruikte argumenten en adviezen van de leerlingen. Ze durfden zich kwetsbaar op te stellen en te vertellen wat ze wel of niet begrepen als het kwam op relaties.

De lessen werden afgesloten met een algemeen advies. Ik benoemde wat wel en niet thuishoorde in een gezonde relatie met betrekking tot het onderwerp van die dag. Ik gaf duidelijke argumenten voor waarom iets wel of niet gezond was. Ook drukte ik de leerlingen op het hart om hun intuïtie niet te negeren. Tijdens de gesprekken hoorde ik namelijk vaak dingen als: “Het voelde niet goed, juf. Maar ik dacht: misschien overdrijf ik of stel ik mij aan. Later bleek ik toch gelijk te hebben.”

Partnergeweld voor zijn

Wat ik van mijn leerlingen heb geleerd is dat er een enorm gebrek bij hen is aan kennis op het gebied van veilige relaties. Volwassenen gaan er ten onrechte vanuit dat jongeren dat in de opvoeding hebben meegekregen, of zelf gaandeweg zullen leren. In veel gevallen zijn het juist ouders of verzorgers bij wie kinderen de eerste ongezonde patronen oppikken en normaliseren. Op sociale media zien ze alleen perfecte plaatjes van verliefde stelletjes. In films en series zien ze een geromantiseerd en vaak onrealistisch beeld van relaties. Op school is er alleen tijd gereserveerd in het curriculum voor seksuele voorlichting. Het technische verhaal over hoe je jezelf beschermt tegen soa’s en ongewenste zwangerschap.

“Wat ik van mijn leerlingen heb geleerd is dat er een enorm gebrek bij hen is aan kennis op het gebied van veilige relaties.”

Wat ik mis en waarvoor ik pleit is kennis over gezonde omgangsvormen in een relatie. Jongeren hebben handvatten nodig om zichzelf en elkaar te beschermen tegen mogelijk partnergeweld. Cruciaal daarin is het het aanleren van weerbaarheid, bewustwording van gezonde en ongezonde patronen in een relatie, hoe je partnergeweld in een vroeg stadium kunt herkennen bij jezelf of de ander en waar je terecht kunt voor hulp. Partnergeweld start immers niet pas wanneer je volwassen bent, het zaadje ervoor wordt al op jonge leeftijd geplant. Willen we partnergeweld voor zijn, dan moeten we dus vroeg beginnen en jongeren vanaf de middelbare school voorlichting bieden over dit thema.

Fatima el Younoussi is docent Nederlands op het voortgezet onderwijs. Momenteel is ze werkzaam binnen het mbo. Daarnaast geeft ze trainingen op het gebied van klassenmanagement, pedagogiek en inclusie aan bedrijven, gemeentes en scholen. 

Door: Fatima el Younoussi