Wat is genderdiversiteit? De generatiekloof – Deel I
Voor veel jongeren zijn traditionele gender opvattingen niet meer vanzelfsprekend. Maar hoe zit dat eigenlijk met ouderen? Hoe denken zij over stereotiepe gender normen? En over genderdiversiteit? Hoe verschillen hun opvattingen met die van jongeren?
“Zeg, wanneer neem je je vriendje eens mee naar huis?”
Het was vorig jaar november en ik was mijn nagels aan het lakken. Rood, alsof het wijn was. M’n vriend (23) keek toe en ik zag mijn kans schoon: één van zijn nagels — die van z’n pink— lakte ik ook wijnrood. Eéntje maar. Maar het was voldoende voor zijn moeder om later die dag plagerig te vragen: “Zeg, wanneer neem je je vriendje eens mee naar huis?” Hm, oké. Wat een verouderd beeld van mannelijkheid, dit. Eén gelakte nagel en meteen ben je niet meer hetero.
Haar opmerking heeft me wel aan het denken gezet. Hoe denken ouderen over traditionele gender normen? Hebben zij eigenlijk wel door dat noties van ‘mannelijkheid’ en ‘vrouwelijkheid’ aan het verschuiven zijn? Want ja, die verschuiven. Althans, in mijn kringen. Ik ken mannen die glitternagellak dragen en vrouwen die uitsluitend mannenonderbroeken dragen. Alles kan, maar blijkbaar denken ouderen daar anders over.
Genderfluïde generatie
Dat ouderen en jongeren over veel dingen verschillend denken, is geen nieuws. Zoals klimaatbeleid, bijvoorbeeld. Uit een verkiezingsonderzoek van IPSOS uit 2019 bleek de kloof tussen jong en oud aanzienlijk: ruim de helft van de jongeren tussen de 18-24 jaar vindt dat Nederland moet voorlopen op klimaatbeleid, tegenover slechts zestien procent van de 65-plussers. Hoe zit dat met gender en seksualiteit?
In 2018 schreef Lisa Peters, die zichzelf een ‘genderjournalist’ noemt, een artikel voor omroep HUMAN over de verschillen tussen jong en oud wat betreft genderdiversiteit. ‘Millennials – geboren tussen 1980 en 2000 – zijn in maart 2016 al door de Britse krant The Guardian bestempeld als de ‘genderfluïde generatie’’, schrijft Peters. Die typering is grotendeels gebaseerd op cijfers over LHBTQIA+ acceptatie. In 2017 hield de non-profitorganisatie GLAAD een online survey onder ruim tweeduizend volwassen (18+) Amerikanen. De uitkomst was in veel opzichten niet verassend: 20 procent van de millennials identificeert zich als LHBTIQA+, tegenover zeven procent van de babyboomers (51-72 jaar oud).
Meer ruimte en zichtbaarheid
De opvattingen over gendernormen zijn de afgelopen decennia duidelijk veranderd. ‘Genderbending millennials staan op de schouders van babyboomers die een zware strijd van emancipatie hebben gevoerd’, schrijft Peters. De generatie babyboomers is niet alleen opgegroeid in een tijd dat homoseksualiteit grotendeels strafbaar was, ook was dat zowat ‘het enige’ wat er was: je was ‘homo’, of niet. Tegenwoordig is dat wel anders. ‘Het speelveld is enorm gegroeid’ vertelt transgender man Jonah Lamers aan Peters. ‘Dat heeft effect op de identiteitsvorming: er is letterlijk meer ruimte ontstaan.’
Die ruimte wordt dan ook benut, vooral door jongeren. Zij herkennen zich niet in de binaire genderindeling M/V en zien gender als een sociaal construct van een heteronormatieve samenleving. Wij kunnen de gehele regenboog zijn: LHBTQIA+, maar voor veel ouderen blijkt dat verwarrend, al die letters.
Natuurlijk vallen ouderen niet over één kam te scheren. Hetzelfde geldt voor de generatie millennials: opvattingen worden door veel meer gevormd dan de periode dat je geboren bent. Binnen welke sociale kringen je je begeeft, of je religieus of hoogopgeleid bent—al deze dingen bepalen je wereldbeeld, óók op het gebied van gender en seksualiteit.
Hokjesdenken en weinig acceptatie voor transgender personen
En hoe zit het eigenlijk met opvattingen over homoseksualiteit ten opzichte van genderdiversiteit? Uit een onderzoek van de Rijksoverheid van 2022 blijkt dat daar al enig verschil tussen zit. Ondanks het feit dat de homo-acceptatie de afgelopen decennia is toegenomen, ligt de ‘zichtbare intimiteit tussen mensen van gelijk geslacht nog erg gevoelig.’ Daarnaast is de acceptatie van transgender personen en genderdiversiteit minder groot dan die van homo- en biseksuelen, zo komt uit het onderzoek. Interessant is echter dat de generatiekloof hierbij klein lijkt: van de 70+ers denkt dertien procent negatief, 40 procent neutraal en 47 procent positief over genderdiversiteit. Bij jongeren tussen de 18-30 jaar oud verschillen de antwoorden niet drastisch: dertien procent van de jongeren staat negatief, 33 procent neutraal en 54 procent positief tegenover genderdiversiteit.
In de afgelopen jaren zijn de opvattingen over genderdiversiteit onder 70+ers, de demografische groep die volgens het rapport het meest negatief uit de bus kwam, dan ook veranderd: in 2012-2013 stond nog 21 procent van de ondervraagde 70+ers ‘negatief’ tegenover genderdiversiteit, in 2019-2020 is dit aantal afgenomen naar dertien procent.
Ik denk direct aan mijn opa van tachtig. Politiek gezien is hij progressief, maar toch, op het gebied van gender en seksualiteit kan het beter. Hij scheldt niemand uit, maar is gewoon niet op de hoogte. Instagram, TikTok en YouTube—dat heeft hij allemaal niet, joh. Terwijl hij wél in contact staat met queer mensen, óók binnen zijn eigen familie.
Generatie Ja…en?
Voor veel jongeren (17-23 jaar) zijn traditionele gendernormen niet meer vanzelfsprekend, zo blijkt uit onderzoek, hoewel er nog op genoeg punten terrein te winnen is. Toch spreekt deze ‘genderfluïde generatie’ zich niet altijd even snel uit over stereotiepe gendernormen en rolpatronen tijdens ongewenste situaties. De campagne Generatie Ja…en? richt zich dan ook precies op die doelgroep. We moeten afrekenen met stereotiepe rolpatronen, maar tegelijk kunnen we ook onze ouders en grootouders bevragen over genderdiversiteit, om hun te helpen een meer genderfluïde beeld te creëren bij hunzelf. Dat kan beginnen met kleine vragen: zeg, wat vind jij er eigenlijk van dat een jongen uit mijn klas in een rok naar school komt? Of: zie je hier niet een dubbele standaard tussen mannen en vrouwen?
Eigenlijk had ik, ook al maakte ze misschien een grap, deze dergelijke vragen ook aan mijn schoonmoeder moeten stellen: waarom denk je dat het dragen van nagellak gekoppeld is aan seksualiteit? Wat vind je er eigenlijk van als mannen nagellak dragen? Misschien dat een klein genderlesje geen kwaad kon. Ik val immers onder de #Generatie Ja…en?
Wil je meer over de jongerencampagne Generatie Ja…en? weten? Zie hier of hier!
Geschreven door: Emma Ruiter
Omslagfoto gemaakt door Sharon McCutcheon via Unsplash
Afbeelding van Wikipedia Commons
Reacties