Meisjes hebben op het voortgezet speciaal onderwijs (vso) een vier keer zo grote kans om seksueel grensoverschrijdend gedrag mee te maken dan op het regulier onderwijs, zo blijkt uit recent onderzoek van Rutgers en Soa Aids Nederland. 27% van de meisjes uit zogenoemde cluster 4-scholen melden ervaringen met seksueel geweld, tegenover 7% van de meisjes in regulier onderwijs. Naar cluster 4-scholen gaan jongeren met (ernstige) gedragsproblemen of psychische stoornissen. Niet alleen tussen het speciaal onderwijs en regulier onderwijs is een verschil op te merken, ook tussen jongens en meisjes. ‘Slechts’ 3% van de jongens, zowel op cluster 4-scholen als in regulier onderwijs, maken soortgelijk geweld mee. De relatieve kwetsbaarheid van scholieren in speciaal onderwijs is dus niet de enige factor in van het meemaken seksueel geweld: ook gender speelt een rol.

Nieuw onderzoek

Het onderzoek is een vervolg op eerder, grootschalig onderzoek van Rutgers en Soa Aids Nederland, Seks onder je 25^e. Hierin werden de seksuele ervaringen van jongeren tot 25 jaar oud onder de loep genomen. Maar scholieren en studenten van speciaal onderwijs waren toen niet meegenomen. Een van de redenen hiervoor is dat de doelgroep moeilijk te bereiken is. Uit de samenvatting van de resultaten van het nieuwe onderzoek blijkt dat een laag aantal respondenten beschikbaar was. Bovendien is het waarschijnlijk dat de werkelijke cijfers nog hoger liggen, omdat scholen en ouders scholieren van wie al bekend was dat zij seksueel misbruik hebben meegemaakt, of van wie het vermoed werd, niet mee hebben laten doen aan het onderzoek. Daarnaast kan het voor mensen met een verstandelijke beperking lastiger zijn om te bepalen wat wel en niet grensoverschrijdend is.

Aanraking tot verkrachting

De meeste gevallen van grensoverschrijdend gedrag dat de meisjes op het vso meemaken zijn tongzoenen en aanrakingen. Maar bij 13% van de meisjes –bijna de helft – is het zelfs tot verkrachting gekomen. Hanneke de Graaf, senior onderzoeker bij Rutgers, denkt dat een mogelijke verklaring is dat deze meisjes misschien impulsiever en naïever zijn, en het lastiger vinden om de bedoelingen van een ander in te schatten. Een onderzoek naar de plegers zou ook duidelijk kunnen maken waarom het de meisjes op het vso zijn die zoveel vaker met grensoverschrijdend gedrag te maken krijgen: daarover kwam uit dit onderzoek geen conclusie naar voren. Een dergelijk onderzoek is alleen waarschijnlijk nog lastiger uit te voeren dan het huidige onderzoek

Preventie

Het onderzoek laat goed zien waar jongeren op het voortgezet speciaal onderwijs extra kwetsbaar zijn en dat het enorm belangrijk is dat er extra voorlichting in het vso komt, zodat scholieren meer begrip hebben van wat grensoverschrijdend is en wat niet en zo weerbaarder worden. Rutgers biedt daartoe het lesmateriaal Lang Leve de Liefde: voortgezet speciaal onderwijs aan. Deze lesmethode bestond al langer en is op maat gemaakt voor het speciaal onderwijs, onderverdeeld in cluster-1 en -2-scholen enerzijds en cluster-3 en -4-scholen anderzijds. Op Act4Respect vindt u onder Best practices ook andere interventies waarmee u als professional jongeren met een verstandelijke beperking kunt ondersteunen ter preventie van geweld of nadat zij geweld hebben ervaren.