Op 13 januari 2023 is het Nationaal Actieplan tegen seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld gepresenteerd door het kabinet. Naast hulpverlening, wet- en regelgeving ligt een belangrijke focus op preventie van seksuele grensoverschrijding. Er wordt via het Nationaal Actieprogramma ingezet op gesprek, bewustwording en cultuurverandering. De alliantie Act4Respect Unlimited is onderdeel van deze aanpak. Het volledige Nationaal Actieplan is hier te lezen.

Nationaal Actieplan

In februari 2022 gaf het kabinet het startschot om te komen tot het Nationaal Actieplan. Een brede aanpak tegen seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld dat zich zowel in de offline als online sfeer voordoet. Als eerste was de aanstelling van Mariëtte Hamer als onafhankelijk regeringscommissaris daarvoor een belangrijke stap. De regeringscommissaris is het boegbeeld van de beoogde cultuurverandering, is onafhankelijk en geeft het kabinet gevraagd en ongevraagd advies.

Het Nationaal Actieplan is nu omschreven als een meerjarenprogramma dat in ontwikkeling is. Naarmate de looptijd vordert krijgt het een steeds concretere invulling. Daarbij is ook ruimte voor nieuwe ontwikkelingen.

Foto door Richmond Fajardo.

Wat is de focus?

Het voornaamste doel van het Nationaal Actieplan is seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld tegengaan. Hierbij is een belangrijk tweede doel het beperken van de schade. Dit kan door het snel signaleren en stoppen van het geweld, slachtoffers en hun omgeving steun en hulp te bieden en het juist handelen naar (vermoedelijke) plegers.

Globaal bevat het Nationaal Actieplan drie soorten maatregelen:
1. Maatregelen die de overheid zelf kan nemen, zoals bijvoorbeeld wetgeving.
2. Maatregelen die maatschappelijke sectoren en organisaties moeten nemen, maar die de overheid kan stimuleren en faciliteren.
3. Maatregelen die uiteindelijk alleen slagen als de samenleving als geheel er de schouders onder zet. Mensen kunnen bijvoorbeeld elkaar aanspreken op ongewenst gedrag of geweld, of slachtoffers steunen.

Maatschappelijke normen en waarden

De volgende maatregelen worden in vijf actielijnen beschreven in het Nationaal Actieplan:
1. Er zijn gedeelde maatschappelijke waarden en normen over hoe we met elkaar om willen gaan in de samenleving.
2. Wet- en regelgeving weerspiegelen de (veranderende) maatschappelijke normen.
3. Organisaties hebben processen voor preventie, signalering en opvolging op orde.
4. Iedereen herkent seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld en kan hierop reageren.
5. Er is goede hulpverlening die makkelijk vindbaar is.

Samenwerking van de overheid met organisaties

Act4Respect Unlimited maakt deel uit van actielijn 1 van het Nationaal Actieplan. De kern van deze actielijn is dat er een open en inclusief maatschappelijk gesprek wordt gevoerd over hoe we met elkaar om willen gaan in de samenleving. Zonder seksisme, genderstereotypen, vooroordelen en vormen van discriminatie.

Een belangrijke stap hierin is dat de overheid en betrokken organisaties de samenleving voorzien van kennis. Dit kan gaan over seksualiteit, consent, wensen en grenzen en seksuele weerbaarheid, zowel in de online als offline sfeer. Hierdoor leren mensen met elkaar in gesprek te gaan over wat de gedeelde maatschappelijke waarden en normen zijn ten aanzien van deze onderwerpen. Ook leren we via deze kennis hoe we met elkaar om willen gaan in de samenleving. Daarnaast is het belangrijk dat in elke onderwijs, zorg- en welzijnsorganisatie medewerkers weten hoe ze seksualiteit bespreekbaar kunnen maken. Zodat uiteindelijk iedereen elkaars wensen en grenzen (h)erkent.

In de eerste fase van het Nationaal Actieplan is hierbij specifieke aandacht voor de opgroeiende generatie, ouders en begeleiders en de professionals via o.a. het onderwijs en de zorg. Daarnaast is er specifieke aandacht voor jongens en mannen en hoe zij onderdeel kunnen zijn van de oplossing.

Foto door Pavel Pjatakov.

Nogmaals 5 jaar Act4Respect

Het kabinet ondersteunt vanaf 1 januari 2023 de alliantie Act4Respect Unlimited voor een periode van vijf jaar zoals te lezen is in het Nationaal Actieplan. Daarmee wordt Act4Respect voor vijf jaar doorgezet.

Van 2018 tot 2022 heeft de eerste alliantie een groot aantal activiteiten ontplooid die hebben bijgedragen aan de preventie van gendergerelateerd geweld in brede zin:
1. Er is een unieke, positieve campagne ontwikkeld die verschillende keren is ingezet, waarin jongeren werden geactiveerd om samen respectvolle, positieve gendernormen uit te dragen.
2. Er zijn diverse instrumenten ontwikkeld voor professionals, waaronder factsheets, een podcast, een gesprekstool en een training over gender en geweld.
3. Bestaande erkende interventies voor risicojongeren zijn doorontwikkeld en er zijn nieuwe interventies gemaakt over de preventie van partnergeweld.
4. Er is veel kennis gedeeld via onze website, congressen en expertmeetings.
5. Bij het ontwikkelen van de producten en in het evalueren van zowel campagnes als trainingen is steeds samengewerkt met praktijkprofessionals en jongeren zelf.

Vanaf nu Act4Respect Unlimited

Hoewel er al veel is bereikt, is preventie van seksueel geweld een kwestie van lange adem. Er moet nog veel gebeuren. Het ministerie van OCW heeft daarom besloten de alliantie voor nog eens vijf jaar te financieren, dit keer met het COC als derde partner en onder de naam Act4Respect Unlimited. Bij de aanpak van ons alliantieprogramma bouwen we voort op de basis die is gelegd in het vorige programma van Act4Respect. Daarnaast zetten we specifieker in op seksueel geweld en (ex)partnergeweld gericht tegen meiden/vrouwen en lhbti+ personen en online vormen van geweld (cybergeweld). Hierbij hebben we meer oog voor relevante intersecties, zoals culturele en religieuze achtergrond en opleidingsniveau.

We volgen dezelfde grote lijnen van de afgelopen periode, namelijk:
1. Het ontwikkelen van positieve normen voor de brede doelgroep jongeren en jongvolwassenen die zij kunnen uitdragen naar hun peers en hun sociale omgeving.
2. Het vergroten van het draagvlak onder diverse professionals uit jeugdzorg, jongerenwerk, justitie en veiligheid door het innoveren van de praktijk en het uitbreiden van het aanbod.
3. Specifieke risicogroepen in staat stellen om positieve seksuele interacties en partnerrelaties aan te gaan en te onderhouden en om wensen en grenzen te herkennen en respecteren.

Deze drie punten worden in onze missie visie strategie verduidelijkt

Met onze activiteiten hopen we bij te dragen aan het doel van het Nationaal Actieplan. Hierbij hebben we nauw contact met Mariette Hamer en we volgen de ontwikkelingen binnen het Nationaal Actieprogramma op de voet.

Ambassadeurs

Zoals eerder aangegeven, zijn wij vanaf 2023 op zoek naar professionals die actief betrokken willen worden bij Act4Respect. Denk hierbij aan groepen collega’s gaan inspireren, of meehelpen met het bedenken van toekomstige producten of evenementen. Het zal een lichte taak zijn, gemiddeld een halfuurtje in de week tot maand, maar veel weken is er ook niets te doen. Mocht je interesse hebben, dan kan je ons bereiken op info@act4respect.nl.

Omslagfoto gemaakt door Tim Mossholder.