Er zijn verschillende manieren om de strijd aan te gaan tegen gendergerelateerd geweld en om stereotypes over mannen en vrouwen te ontmantelen. Een manier die goed aansluit bij de belevingswereld van jongeren is door middel van muziek. Artiesten die muziek produceren over deze onderwerpen bieden steun aan slachtoffers van gendergerelateerd geweld en dragen bij aan het gesprek over genderissues. Vijf voorbeelden van artiesten worden hieronder belicht.

‘Hou je bek en bef me’

Merel Baldé (28) is een Nederlandse actrice en zangeres en brak door als Merol met het nummer Lekker met de meiden. In februari 2019 kwam het nummer Hou je bek en bef me uit. De titel laat niets aan de verbeelding over, want het nummer gaat op een simplistische en humoristische manier over oraal genot en seks. Vernieuwend aan dit liedje en bijbehorende videoclip is dat Merol mannen als lustobjecten neerzet. Ze laat als het ware de omgekeerde wereld zien en speelt met het dominante man-vrouwbeeld. Merol staat voor meer openheid en minder preutsheid. Door het nummer Hou je bek en bef me en het grote meezing-gehalte ervan wordt het woord ´beffen´ bijvoorbeeld steeds normaler en dit kan het praten over seksualiteit positief bevorderen.

Nu ben ik aan de beurt
Het is al lang genoeg over jou gegaan
Dus door je knieën, dan blijf ik staan
Hou je bek en bef me

Door het nummer Hou je bek en bef me en het grote meezing-gehalte ervan wordt het woord ´beffen´ bijvoorbeeld steeds normaler en dit kan het praten over seksualiteit positief bevorderen.

‘Vraag me niet wie ik ben’

De Frans-Marokkaanse YouTuber en zanger Bilal Hassani (20) is erg populair onder Franse jongeren. In zijn YouTube-filmpjes experimenteert hij met make-up, pruiken, kapsels en gender. Hij laat zien dat er geen grenzen hoeven te zitten aan mannelijkheid en vrouwelijkheid. Bilal vertegenwoordigde Frankrijk op het Eurovisiesongfestival in 2019 met het liedje Roi. Hierin zingt hij dat hij niet graag in een hokje geplaatst wil worden door anderen en dat hij blij is met wie hij is. Als Bilal evenveel kans had als anderen om respectvol behandeld te worden dan was dit liedje overbodig geweest, maar nog steeds zijn er veel mensen die personen zoals Bilal verwarrend of bedreigend vinden. Bilal accepteert zichzelf en met Roi zingt hij iedereen toe, vertaald naar het Nederlands:

Ik ben vrij ja
Ik geef mijn eigen leven vorm
Vraag me niet wie ik ben
Ik ben hetzelfde sinds ik klein ben
En ondanks het uiterlijk en de beoordelingen
Ik huil, ik ga naar buiten en ik lach

‘With my little titties and my phat belly’

Hiphopfeministe Princess Nokia (27) uit New York met Puerto Ricaanse achtergrond brak in 2017 door als onafhankelijke artiest met haar album 1992 Deluxe. Het tweede liedje van dit album Tomboy gaat over Princess Nokia die trots is op haar lichaam en haar eigen seksualiteit omarmt. Ze zingt hierin dat ze misschien wel ‘kleine tietjes’ en ‘een vette buik’ heeft, maar dat maakt haar niet minder tot een godin. Hiermee gaat Princess Nokia in tegen de onbereikbare lichaamsbeelden en schoonheidsnormen die gelden voor vrouwen in een samenleving, waar zij als vrouw van kleur moeilijk aan kan voldoen. Ze probeert de mannelijke dominante blik te manipuleren en dwingt de wereld om naar haar te kijken, of je het nou leuk vindt of niet. Princess Nokia speelt met haar veelzijdige vrouwelijkheid én mannelijkheid. Het liedje Tomboy straalt kracht uit en is specifiek voor vrouwen van kleur een ode aan hun lichaam.

With my little titties and my phat belly
I could take your man if you finna let me
It’s a guarantee that he won’t forget me
My body little, my soul is heavy

‘All the same love’

Het Amerikaanse hiphop-duo Macklemore (36) en Ryan Lewis (31) betuigt in hun lied Same Love uit 2012 steun aan de LHBTQ+-gemeenschap en aan het homohuwelijk. Dit liedje werd het eerste Top 40-nummer in de VS om het homohuwelijk te promoten en te vieren. Het duo veroordeelt met het nummer ook de heersende homofobie in de mainstream hiphop, samenleving en in de massamedia. Macklemore en Ryan Lewis zien hiphop als een representatie van wat er gaande is in de wereld en willen hierom hun verantwoordelijkheid nemen in de strijd voor gelijkheid. Ze vervullen een voorbeeldfunctie en proberen hiphop voor iedereen toegankelijk en inclusief te maken. Hun boodschap is uiteindelijk vrij simpel: iedereen mag liefde ervaren.

Strip away the fear
Underneath it’s all the same love
About time that we raised up

And I can’t change
Even if I tried
Even if I wanted to
My love

‘Ik bloed papa’

Last but not least; de Nederlandse rapper Latifah (27). Ze heeft haar plek als vrouw in de Nederlandse hiphopwereld moeten veroveren. Een aantal jaar geleden werd Latifah in Amsterdam-Zuidoost zelfs neergestoken door een jongen die ze in haar rap de maat nam. Hij kon het niet hebben dat hij werd beledigd door een vrouw. Dit weerhield Latifah gelukkig niet van rappen en inmiddels bewijst ze dat Nederlandse hiphop niet langer een mannending is. Naast het feit dat Latifah door haar positie in de Nederlandse hiphopwereld stereotypen heeft doorbroken – bijvoorbeeld dat alleen mannen kunnen rappen  – maakte zij een liedje dat expliciet gaat over seksueel geweld. Met Papa dat uitkwam in 2018 zingt zij expliciet over hoe ze jarenlang seksueel is misbruikt door haar vader. Hiermee maakt Latifah seksueel geweld bespreekbaar, laat ze aan andere slachtoffers zien dat ze niet alleen zijn en dat ze om hulp mogen vragen.

Papa, waarom ben je zo laf?
Je showde me love overdag
Maar raakte me aan in de nacht
Ik wil wel met je zijn maar ik bloed papa

Met Papa dat uitkwam in 2018 zingt Latifah expliciet over hoe ze jarenlang seksueel is misbruikt door haar vader.

Muzikale voorbeelden

Deze artiesten zijn voorbeelden van publieke figuren die vooroordelen proberen te doorbreken en genderissues aan de kaak stellen. Over smaak valt niet te twisten en muziek kan genderissues (helaas) niet daadwerkelijk ontmantelen, maar de boodschap die dit soort liedjes uitdragen heeft wél positieve gevolgen voor de maatschappij. Dergelijke liedjes kunnen leiden tot een laagdrempelig gesprek over genderissues. Voor jongeren zijn deze artiesten mogelijk rolmodellen waarmee ze zich kunnen identificeren. De artiesten kunnen een bron van inspiratie zijn. Artiesten zoals Bilal dragen uit dat jezelf zijn goed genoeg is en dat ieder mens acceptatie verdient.

Liedjes als instrument

De thema’s die behandeld worden in dit soort liedjes geven ook stof tot nadenken. ´Wat vind ik normaal gedrag voor mannen en vrouwen en waarom eigenlijk?´ of ´Waarom zijn er nog maar zo weinig bekende LHBTQ+ artiesten?´. De liedjes kunnen hierdoor ook gebruikt worden om ingewikkelde onderwerpen, zoals gendergerelateerd geweld, bespreekbaar te maken onder jongeren. Muziek is hier een toegankelijke manier voor. Een docent kan bijvoorbeeld zo´n liedje opzetten in de klas en het als instrument toepassen om het gesprek over gender aan te gaan. Of toon een dergelijke videoclip aan jongeren en bediscussieer vervolgens welke stereotypen over mannen en vrouwen doorbroken worden.

Er zijn nog vele andere voorbeelden waarin muziek expliciet wordt gebruikt voor maatschappelijke doeleinden. Hier als professional samen met jongeren op zoek naar gaan, kan een geschikte manier zijn om complexe vraagstukken te behandelen en analyseren.

Door: Kira Esparbé Gasca