Als je een vrouw bent, en helemaal een vrouw met een tinderprofiel of een ander dating-account, dan is de kans groot dat je weleens een seksuele opmerking of een ongevraagde dickpic hebt ontvangen. Dit soort online seksuele intimidatie komt veel voor: een derde van de jonge vrouwen (16-24 jaar) in Nederland krijgt hiermee te maken, tegenover 1 op de 10 jonge mannen. Dit blijkt uit cijfers van het CBS (2020).

Een opvallend detail uit het onderzoek: onder volwassenen vanaf 25 jaar maakt de groep ‘biseksuele vrouwen’ veruit de meeste online seksuele intimidatie mee, namelijk 23,9%. Onder lesbische vrouwen is dit 8,7%, en dit wordt nog minder bij heteroseksuele vrouwen: 5,8%.

De gegevens van het CBS zijn afkomstig uit een steekproefonderzoek dat is afgenomen onder meer dan 30.000 mensen van 16 jaar of ouder. De vormen van intimidatie die zijn onderzocht zijn onder andere: seksueel aanvallende opmerkingen, verzoeken om het versturen van seksuele video’s of foto’s, ongevraagd ontvangen van naaktfoto’s of seksvideo’s, en gedwongen worden tot seksuele handelingen.

Ik ben bi, ja… en?

Wat het CBS laat zien is dat je veel meer kans maakt op dit soort intimidatie als je een biseksuele vrouw bent. De vraag hoe dat komt, beantwoordt dit onderzoek niet, maar er is in de afgelopen jaren wel veel ander onderzoek gedaan naar biseksualiteit. Een paar resultaten op een rij:

• Uit kwalitatief onderzoek onder jongvolwassenen blijkt dat hetero’s, homo’s en lesbiennes biseksualiteit ervaren als een ‘tijdelijke identiteit’ (Alarie en Gaudet, 2013). Biseksuele vrouwen worden vaak gezien als ‘gewoon hetero’ en biseksuele mannen als ‘homo’s in een ontkenningsfase.’
• 82% van de ondervraagde Nederlandse biseksuelen wil graag dat hun seksuele identiteit serieuzer wordt genomen (Baams, et al, 2021).
• Jonge biseksuele vrouwen worden vaak in verband gebracht met ‘hyperseksualiteit’, waarbij dit beeld samenhangt met seksuele fantasieën van heteromannen (Breanne Fahs, 2009).

Sociaal wetenschapper Emiel Maliepaard, gepromoveerd op het thema biseksualiteit, zegt in een VICE-interview, dat “vooral biseksuele vrouwen worden geseksualiseerd. Bi-personen in het algemeen worden vaak gezien als hyperseksueel en promiscue, misschien een beetje losbandig, waardoor daders eerder de grenzen van een bi-persoon overgaan.”

Hyperseksualisering van de biseksuele vrouw

Deze ontkenning én hyperseksualisering van biseksualiteit werkt volgens documentairemaker en biseksuele vrouw Tessel ten Zweege, inderdaad geweld in de hand: “Van de keren dat ik uit de kast moest komen bij heteroseksuele mannen waarmee ik aan het daten was, vroeg minimaal een kwart me direct of ik een trio zou willen doen. (…) Volgens Nicole Johnson, professor Psychologie aan Lehigh University, is de seksualisering van biseksuele vrouwen een direct risico, omdat mogelijke daders van geweld biseksuele vrouwen door deze beeldvorming zien als seksueel beschikbaar en altijd gewillig.”

Ook Simone* (26) vertelt dat jongens die weten van haar biseksualiteit vaak in de veronderstelling zijn dat zij wel een trio wil doen. Ze laat daarom liever niet op datingapps weten dat ze bi is, en ze zegt dat ze het uiten van haar seksualiteit ‘liever ontwijkt’, om nare opmerkingen te voorkomen. Als ze er wel over vertelt, wordt dit niet altijd serieus genomen. Een voormalige geliefde van Simone zei dat hij ‘vergeten was dat ze ook op vrouwen viel’: “Voor mij was dit kwetsend, omdat het een onderdeel van mijn identiteit is,” zegt Simone.

Vrouwen ‘terugzetten op hun plaats’ en victim blaming

Naast het opvallende cijfer over biseksuele vrouwen, blijkt uit het onderzoek van het CBS ook dat slachtoffers nauwelijks hulp zoeken buiten hun informele netwerk: 4,4% ging in gesprek met een hulpverlener en 2,2% zocht contact met de politie.

Toch is dit soort intimidatie volgens onderzoekers Nadim en Fladmoe (2021) geen individueel probleem, maar een sociaal-maatschappelijk probleem. Juist het feit dat er weinig officiële meldingen worden gemaakt, past volgens hen in een seksistische traditie van vrouwen ‘op hun plaats zetten’: “Gender-based hate and sexual harassment are intended to restore both women and men to “their place” and reinforce the difference between the genders. Thus, gendered online harassment is seen as offline misogyny moved to a new arena.”

Het doodzwijgen van online seksuele intimidatie 

Volgens onderzoekers Lumsden en Morgan (2017), die onderzoek deden naar mediaberichten over trollen en online geweld, krijgen slachtoffers te maken met ‘silencing strategies’ die voortkomen uit het diep verankerde misogyne idee van ‘vrouwen het zwijgen opleggen’. In Britse media die berichten over online geweld gaat het vaak over hoe je als slachtoffer niet in moet gaan op trollen, omdat je een dader daarmee zou ‘voeden’. Ook herkenden de onderzoekers een dynamiek van ‘victim blaming’ in mediaberichten over online geweld: vrouwen zouden overdrijven of liegen over de impact van bijvoorbeeld dreigberichten over verkrachting. Deze ‘silencing strategies’ dragen eraan bij om vrouwen te weren uit het online publieke debat.

Dus, ben je een vrouw en krijg je te maken met online seksuele intimidatie? Dan is de boodschap nu: het is niet écht een probleem, los het zelf maar op, ga er niet op in, houd je mond, en: het is je eigen schuld.

Dat moet anders.

Irene Teufer, stagiair Act4Respect

*Om privacy redenen is de naam Simone gefingeerd. De echte naam is bekend bij de redactie.

Seks(e) en het internet

Wanneer is er sprake van online seksueel grensoverschrijdend gedrag? Hoe ga je daar als slachtoffer mee om? En hoe kan je als professional bijdragen aan een leuke en veilige omgeving online waarin jongeren hun seksuele identiteit kunnen ontwikkelen? Benieuwd naar antwoorden op deze vragen? Kom dan naar het congres dat wij organiseren: ‘Seks(e) en het Internet.’ Meer informatie vind je hier.

Act4Respect
Met de alliantie Act4Respect zet Atria zich samen met Kenniscentrum Rutgers en jongeren en professionals in voor gelijkwaardige relaties onder jongvolwassenen, waarin geen ruimte is voor fysiek, seksueel of cybergeweld.

Foto door Isaiah Rustad via Unsplash