Onderwijs speelt een grote rol in het bevorderen van seksuele en relationele vorming bij kinderen en jongvolwassenen. Uit het onderzoek Seks onder je 25e (Rutgers & Soa Aids Nederland, 2017) bleek dat Nederlandse leerlingen niet tevreden zijn over de huidige seksuele vorming op school. Wat voor seksuele vorming willen leerlingen dan wel? Rutgers (2019) ging hiervoor op onderzoek uit in samenwerking met zeventien jonge onderzoekers (15-18 jaar), die allemaal data hebben verzameld op hun eigen scholen.

Idealiter kan onderwijs zelfs ongewenste omgangsvormen, zoals seksueel geweld, voorkomen. Hierom zijn scholen sinds 2012 in het primair, voortgezet en speciaal onderwijs wettelijk verplicht om aandacht te besteden aan de onderwerpen seksualiteit en seksuele diversiteit.

Wat leerlingen verlangen

De leerlingen geven aan dat goede seksuele vorming op school helpt om taboes te doorbreken en dat ze open willen kunnen praten over seksualiteit. Op dit moment vinden zij de seksuele vorming echter te beperkt. Leerlingen missen aandacht voor onderwerpen zoals seksuele en genderdiversiteit, en benoemen dat effectieve seksuele vorming de normativiteit van seksualiteit zou moeten doorbreken. Aldus willen ze meer onderwerpen kunnen bespreken, zoals seksuele identiteit, wensen en grenzen, sexting en plezier in seks.

Leerlingen verlangen naar gevarieerde lessen over seksualiteit, waarbij het niet alleen gaat om theorie maar ook om ervaringsverhalen. Er ontbreekt eveneens informatie over hoe je online én offline met elkaar omgaat, iets wat in het digitale tijdperk anno 2019 steeds belangrijker wordt. Daarnaast stellen leerlingen dat er meer aandacht besteed moet worden aan seksuele vorming in de bovenbouw, aangezien er juist dan veel gebeurt in hun seksuele ontwikkeling.

Tot slot is het volgens de leerlingen van belang dat er een veilige sfeer heerst in de klas, zodat leerlingen zich niet ongemakkelijk voelen tijdens het bespreken van seksuele vorming. De docent zou zo’n sfeer in de klas moeten waarborgen. Een leerkracht die makkelijk praat over seks én de leerlingen serieus neemt wordt door leerlingen als wenselijk gezien als het gaat om seksuele vorming.

Er ontbreekt eveneens informatie over hoe je online én offline met elkaar omgaat, iets wat in het digitale tijdperk anno 2019 steeds belangrijker wordt.

De adviescommissie

Niet alleen de leerlingen zijn ontevreden over de huidige seksuele vorming op scholen, maar ook leerkrachten en schoolleiders geven hun onvrede aan. De landelijk vastgelegde onderwijsinhoud is niet langer actueel en daarom is er een adviescommissie ingesteld. De adviescommissie, bestaande uit 125 leerkrachten en 18 schoolleiders, heeft aanbevelingen voor de nieuwe kerndoelen van het onderwijs ontwikkeld. Zij stelt dat onderwerpen zoals relaties, seksualiteit en cyberveiligheid specifiek toegevoegd moeten worden aan het nieuwe lesprogramma voor kinderen op basis- en middelbare scholen.

Nationaal Rapporteur Herman Bolhaar stelt eveneens dat er op dit terrein nog veel te behalen valt. Scholen zijn namelijk vrij in het kiezen van een methode voor de seksuele en relationele vorming, waardoor de aandacht voor deze onderwerpen in het lespakket vaak nog beperkt is.

Aanbevelingen

In de praktijk zijn er bijvoorbeeld maar weinig scholen die seksuele vorming, seksuele identiteit en seksuele weerbaarheid een pertinente en samenhangende invulling geven. Hierom roept Bolhaar minister voor Basis- en Voorgezet Onderwijs en Media op om veilige omgangsnormen tussen leerlingen, zowel online als offline, een prominente plek te geven in de nieuwe kerndoelen van het onderwijs. Dit is voornamelijk van belang als het gaat om relaties en seksualiteit.

Ze moeten seksuele vorming wat groter uitpakken, iets spectaculairder.

Op 10 oktober zijn de voorstellen van de adviescommissie voor de nieuwe kerndoelen van het onderwijs overhandigd aan minister Slob. Ook de leerlingen uit het onderzoek van ‘Gewoon het taboe eraf halen’ van Rutgers (2019) hebben een expliciete boodschap voor minister Slob en aan middelbare scholen:  “Ze moeten seksuele vorming wat groter uitpakken, iets spectaculairder. Dat het echt iets is wat aandacht mag en moet hebben. Dat er een duidelijk plan is met onderwerpen die aan elke school in Nederland moeten worden gegeven. En dat er veel meer onderwerpen moeten worden gegeven op elke school en veel vaker”.

Lees hier het onderzoek Gewoon het taboe eraf halen. Of ga naar www.seksuelevorming.nl voor tips & tools voor lesgeven over relaties en seksualiteit.