Het aandeel queer-representatie is de afgelopen decennia enorm gegroeid. Bekende internationale series, zoals Ru Paul’s Drag Race, The L- Word en iets recenter wellicht One day at the time en Queer Eye, zijn geliefd bij een breed publiek. Nederlandse trots is de webserie Anne+ over het leven van lesbische twintiger in Amsterdam. “Het heeft mij volledig gevormd tot wie ik ben”, vertelde Anne toen de non-binaire Lou aan haar vroeg wat queer zijn voor haar betekent. Geïnspireerd door Anne’s woorden vroeg redacteur Emma Ruiter tien queer jongeren in haar omgeving wat het voor hen betekent om queer te zijn. Deze maand lees je hier deel I. Lees hier deel II.

Hoe geef je vorm aan jouw identiteit?

Maarten | 22 jaar | Homoseksueel: ‘Mijn identiteit wordt gevormd door alle keuzes die ik maak in mijn leven. Dat ik homo ben, is daar maar een klein onderdeel van. Ik heb namelijk óók hobby’s, vrienden, werk, kledingkeuzes- dat heeft niets met mijn seksualiteit te maken.’

Anoniem, vrouw | 20 jaar | Questioning: ‘Ik ben een islamitische jonge vrouw van twintig. Het afgelopen jaar heb ik me veel beziggehouden met mijn geaardheid en dit was daardoor het heftigste jaar van mijn leven. Ik ben opgegroeid in een Marokkaans-islamitisch huishouden. In mijn geval is er geen sprake van om queer te zijn. Ik heb op een gegeven moment besloten het hierbij te laten en daar heb ik voor nu vrede mee.’

Jip | 23 jaar | Transgender: ‘Ik heb niet het gevoel dat ik ‘vormgeef’ aan mijn identiteit, meer dat ik mij uit zoals ik wil. Dat uit zich bijvoorbeeld in het dragen van unisex kleding en ‘vrouwelijke’ accessoires. Mijn interesses zouden ook niet als exclusief ‘mannelijk’ kunnen worden omschreven.’

Aimee | 24 jaar | Lesbisch: ‘Ik vorm mijn identiteit niet bewust – het is zoiets intrinsieks, dat ik voor mijn gevoel niet anders kan zijn dan ik nu ben, en dat zou ik ook niet willen.’

Iza | 24 jaar | Homoseksueel: ‘Als 24-jarige Nederlands-Egyptische queer ben ik constant bezig met hoe ik me naar de buitenwereld wil presenteren. De ene dag doe ik een galajurk aan naar het kerstdiner en de andere dag een stoere spijkerbroek met sneakers voor naar mijn werk. Mijn identiteit is daarom constant in beweging. Het woord queer geeft mij daarin de vrijheid om te zijn wie ik wil zijn en kleding te dragen waar ik mij fijn bij voel, binnen of buiten de gendernormen.’

Jip (23)

Wat betekent queer zijn voor jou?

Maarten: ‘Voor mij persoonlijk betekent queer-zijn niet zoveel, omdat het maar een klein onderdeel is van mijn identiteit. Ik heb ook niet veel problemen gehad met mijn seksualiteit. Toen ik in de kast zat, woog het homo-zijn veel zwaarder dan nu.’

Anoniem: ‘Ik heb mijn hele leven meegekregen dat queer zijn een grote zonde is. Het is voor mij nog steeds moeilijk om mezelf te ontdekken; wat als ik niet hetero ben? Ik heb niet het privilege dat mijn familie me zal omarmen als ik het ze vertel. Daarom zie ik een coming-out meer als een coming-in. Ik streef naar zelfacceptatie.’

Jip: ‘Queer zijn betekent voor mij dat je bewust bezig bent met de normen die bestaan en ermee doet wat fijn is voor jezelf. Dit gaat op voor je genderidentiteit en -uiting, maar ook wat betreft relaties. Ik heb een relatie met een trans man en dat betekent dat voor ons gendernormen totaal geen rol spelen: we hebben allebei de ervaring van opgroeien als meisje en leven als man.’

Aimée: ‘Queer zijn betekent voor mij vrijheid. Vrijheid om te kunnen zijn wie ik wil zijn, wie ik ben en wie ik nog ga worden. Een kaderloos bestaan, waar verandering en fluïditeit wordt toegejuicht en aangewakkerd. Waar het verder denken en verder kijken niet begrensd of gestopt wordt. Dat zou ik ook graag door willen geven aan mensen die hier nog zoekende in zijn: dat zoeken mag. Je hoeft nooit tot één besluit te komen. Het is veranderlijk en grenzeloos, en zoeken hoort daar bij. Ik denk dat je altijd blijft nadenken over jezelf ten opzichte van de wereld, daarin ben je waarschijnlijk veel minder alleen dan dat het in eerste instantie voelt.’

Iza: ‘Toen ik 20 was leerde ik voor het eerst het woord ‘queer’ kennen. Een parapluterm voor de LHBTI+ waarbij gender en seksualiteit geheel zelf ingevuld kunnen worden. Voor mij gaf het me de vrijheid om te experimenteren met mijn vrouwelijke en mannelijke kant. Door deze zoektocht ben ik gaan inzien welke gender en seksualiteit bij me past.’

Aimée (24)

Hoe sta je tegenover traditionele gendernormen?

Maarten: ‘Het is logisch dat die gendernormen er zijn, omdat het grootste deel van de bevolking cis-gender is en er lange tradities bestaan over man- en vrouw-zijn. Maar het is ook heel belangrijk dat er aandacht is dat er ook andere genderuitingen zijn en dat die er net zo goed mogen bestaan.’

Jip: ‘Ik heb niet veel op met traditionele gendernormen. Ik ben nu ruim vijf jaar uit de kast en heb me daarvoor ook al weinig aangetrokken van wat een jongen en wat een meisje zou moeten doen en leuk vinden. Naar mijn mening brengen deze normen meer negativiteit dan positiviteit.’

Anoniem: ‘Iedereen moet kunnen zijn wie hun zijn. Ondanks dat mijn familie erg traditioneel is, probeer ik het geloof en de cultuur van elkaar te scheiden en respect te hebben voor beiden.’

Iza: ‘Traditionele gender normen zijn erg saai en geven je weinig vrijheid om buiten de hokjes te experimenteren. Alhoewel, geeft het mij soms ook rust om gewoon te zijn en niet over mijn identiteit na te denken.’

Wat zou je willen meegeven aan jongeren die pas net leren te ontdekken wie ze zijn?

Maarten: ‘Geef het tijd. Het is heel wat om te ontdekken dat je niet in de ‘normale hokjes’ past. Je hoeft je voor niemand te verantwoorden (al denken sommigen van wel), dus doe alles op je eigen tempo en praat er over met vrienden.’

Aimée: ‘Queer zijn voelt voor mij alsof ik heel lang zocht naar een puzzelstukje, en toen ik deze vond meteen wist: dit is de essentieel binnen mijn bestaan. Nu klopt alles. Dat gevoel van ‘zo klopt het’, ervaar ik nog steeds als ik stil sta bij mijn queer identiteit.’

Anoniem: ‘Jezelf identificeren met een letter uit LHBTIQ+ kan voor sommigen een opluchting zijn. Het kan zelfverzekerdheid geven. Onthoud ook dat het niet verplicht is om jezelf een label te geven. Luister vooral naar jezelf. Ik weet dat het zwaar kan worden als veel mensen die dicht bij je staan homofoob zijn. Daarom is het belangrijk om mensen om je heen te hebben die je zullen steunen. Er zijn verschillende stichtingen die opkomen voor queer jongeren die uitgesloten worden. Je bent niet alleen!’

Jip: ‘Maak je geen zorgen en probeer lekker uit wat jij wil. Ik ben van mijn vijftiende tot mijn twintigste door heel wat labels gegaan voor mijn genderidentiteit en geaardheid, van genderfluïde en aseksueel tot demiboy en biseksueel. Als je erachter komt dat je je toch anders voelt zit daar geen schaamte in: een fase is niet iets slechts! Anders zou ik nu nog steeds een paardenmeisje moeten zijn.’

Iza: ‘Probeer eens iets wat je heel erg spannend vindt. Vertel het een vriend en ga samen experimenteren. Op de eerste moment voelt dat raar en verwarrend, maar uiteindelijk stap je in een wereld waar je echt jou kan zijn en leert dat te mogen uitdragen.’

Iza (24)

Wat zou je willen zeggen tegen professionals, zoals hulpverleners, docenten en de politie, hoe ze rekening kunnen houden met queer mensen?

Maarten: ‘Lastig. Ik zou het liefst willen zeggen, houd er geen rekening mee, want ze zijn als iedereen. Maar helaas hebben ze nog een heel erge achterstand in de maatschappij. Probeer ze in ieder geval zoveel mogelijk te behandelen zoals je iedereen zou behandelen. Maar laat merken dat je open staat voor een gesprek hierover.’

Jip: ‘Zorg ervoor dat je bekend bent met de termen en hoe je met een queer persoon omgaat. Het maakt niet uit wat jij er zelf van vindt, dit gaat om een professionele houding kunnen bewaren naar ieder mens van onze samenleving.’

Anoniem: ‘Ga er niet van uit dat mensen cis/hetero zijn, door bijvoorbeeld om iemands voornaamwoorden te vragen. Het is ook niet erg als je een keer iemand misgendered, het gaat erom dat je de keren erna probeert je aan te passen. Vervang vragen als “Heeft u een vrouw?” met “Heeft u een partner?”. Heb respect voor elkaar.’

Iza: ‘Ik denk dat er een grote taak ligt voor deze sector bij het informeren en geïnformeerd worden over alle mogelijkheden binnen seksualiteit en gender. Iedereen kan zich nog wel de seksuele voorlichting les op school herinneren. Een nachtmerrie voor LHBTI+ mensen waar heteroseksualiteit de norm is. Ga in de toekomst meer in over het regenboog spectrum en geef meer voorlichtingen over mogelijkheden rondom gender en seksualiteit.’

Twijfel jij aan je seksuele voorkeur of wil je simpelweg meer weten over gender, seksualiteit en de wondere wereld van het queer-zijn? Neem eens een kijkje op de site van COC Nederland, The Box, het GSA netwerk, vrijwilligersorganisatie Transvisie of het online queer magazine Expreszo. Wil je als professional weten hoe je beter rekening kan houden met queer mensen? Zie naast de hierboven genoemde organisaties bijvoorbeeld Movisie en Levvel.